Spor, sağlıklı ve zinde bir yaşam için olmazsa olmazlardandır.

Sporu kimi zayıflamak, formda kalmak için yaparken kimi de dinç kalmak ya da sağlıklı bir vücuda sahip olmak için yapıyor.

Düzenli spor yapanlar, güçlü bağışıklık sistemine sahip olup hastalıklara karşı da son derece dirençli olabiliyor.

Spor yapan kişiler stres ve depresyona daha az yakalanıyor

Sporun ayrıca psikolojik etkisi de bulunuyor. Spor yapmak; kişiyi ruhsal, fiziksel ve zihinsel açıdan aktif, zinde, mutlu ve sağlıklı kıldığı için spor yapan kişilerin yapmayanlara göre, stres, depresyon, endişe gibi psikolojik problemlere yakalanma riski de daha az.

Son yıllarda özellikle gençler, bedenlerine şekil vermek için kaslarını geliştirmek istiyor. Bunu protein tozları, steroidler, performans artırıcılar gibi takviye gıda ve ilaçlarla yapmak isteyenlerin sayısı da günümüzde oldukça arttı.

Peki gün geçtikçe pazarı genişleyen takviye edici gıdalar ne kadar sağlıklı?

Galata Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Spor Hekimi Uzm. Dr. Savaş Kudaş, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

Kudaş, sporcuların bağışıklıklarını artırmak, hastalıkları ve sakatlıkları önlemek, istenilen vücuda ulaşabilmek, spor performanslarını artırmak gibi nedenlerle besinsel ergojenik ürünlere ihtiyaç duyduğunu söylüyor.

Vitamin, antioksidan, protein tozu, aminoasit, karnitin gibi destek ürünlerinin vücutta eksiklikleri olan kişilere büyük fayda sağladığını aktaran Kudaş, yanlış ve fazla kullanıldığında da sağlığı ciddi anlamda riske soktuğu konusunda uyarıyor.

Doping içeren ürünler ölüme yol açabiliyor

Performansta olağan dışı artışa yol açabilen bir diğer madde veya yöntem de “doping”. Bu grupta uyarıcılar, steroidler gibi performans artırıcı maddeler yer alıyor.

Kudaş, bu grup maddelerin kullanımının hem spor etiğine uygun olmaması, hem yarışmaların adiliyetini bozması, hem de sporcu sağlığı açısından sakınca yarattığı için yasaklandığının altını çiziyor.

Steroidlerin en sık görülen yan etkileri ise kalp problemleri. Erkeklerde testislerin küçülmesi, sperm sayısında azalma, cinsel işlev bozuklukları ve meme büyümeleri (jinekomasti), kadınlarda ise göğüs atrofisi (meme sarkıklığı), adet düzensizliği, hirsutizm(erkek tipi kıllanma) ve akne artışına da neden olabiliyor.

Steroid kullanımı psikolojik sorunlara da yol açıyor. Saldırganlık, şiddet, anksiyete ve depresyon en sık görülen şikayetlerden…

Benzer şekilde doping içeren ürünlerin kullanımı da ödemden karaciğer yağlanmasına, ani kardiyak ölümden sinir felcine kadar birçok komplikasyona yol açabiliyor.

Sporcular için ‘protein’in önemi

Bir diğer grupta ise protein tozları bulunuyor.

Sporcularda protein alımının çok önemli olduğunu söyleyen Kudaş, “Yeteri kadar protein alınmazsa kas gelişimi azalır, sakatlıklar artar, ciddi sağlık problemlerine yol açarak performansı olumsuz etkiler” dedi.

Doku ve kas oluşumunda büyük rol oynayan proteinler, aslında vücudumuzun yapı taşını oluşturuyor ve yediğimiz birçok besinde bulunuyor.

İşte o besinler:

• Hayvansal gıdalar: Kırmızı et, balık, tavuk, yumurta, süt ürünleri, peynir suyundan elde edilen hayvansal protein tozları

• Bitkisel gıdalar: Kuruyemişler, bakliyatlar, tahıllar.

Kudaş, takviye ürünler yerine proteinin doğal gıdalardan alınmasının çok daha etkili olduğunu söylüyor.

Her şeyde olduğu gibi proteinin de azı karar çoğu zarar. Böbrek ve karaciğer ile ilgili rahatsızlığı olan kişilerin aşırı protein tükettiğinde sağlıksal birtakım sorunlarla karşılabileceği de vurgulanıyor.

Günümüzde birçok kişinin kullandığı protein tozları; alerjik reaksiyonlar, ishal, hazımsızlık, karın ağrısı, mide bulantısı, gaz şikayetleri ve kalple ilgili yan etkilere neden olabiliyor. Hatta bazı çalışmalarda, kemik erimesi ile protein tozunun ilişkili olduğu saptandı.

Spor yapanlar için beslenme önerileri

Günlük düzenli fiziksel aktivite ve egzersiz yapan kişiler için beslenme büyük önem taşıyor. Beslenme programı yapılan spor dalı ve egzersiz sürelerine göre değişir. Ancak spor yapan herkes için en önemlisi sıvı tüketimidir. Su içmek de bunların başında gelir. Çünkü yapılan her egzersiz de sıvı kaybı yaşanır, bunlar yerine konmadığı takdirde kas kütlesinde azalma olur.

Protein ve karbonhidratlar da sportif aktivite esnasında enerji seviyesinin korunması için mutlaka tüketilmesi gereken besinlerdir.

İşte spor yapanlar için mutlaka önerilmesi gereken gıdalar:

-Su
-Süt ve süt ürünleri
-Et, balık, yumurta
-Yağlı tohumlar (ceviz, çiğ badem, fındık)
-Kuru meyveler (kayısı, incir, üzüm…)
-Taze meyve
-Mevsim sebzeleri
-Bakliyat

Kızartma ile yapılan her türlü yağlı gıdadan ise uzak durulması gerekiyor. Sağlıklı pişirme yöntemlerini tercih etmek önemli. Gazlı ve karbonatlı içecekler yerine de meyve suyu, soda, ayran gibi içecekler tüketilmeli.

Uzmanlara göre erken yaşta spora başlamak, hem fiziksel hem zihinsel gelişim açısından önemli avantajlar sağlıyor. Çocuklara düzenli spor alışkanlığı kazandırmak sağlıklı bir neslin kapılarını da aralıyor. Ancak bunun için gözden kaçırılmaması gereken en önemli şey sağlıklı beslenmek.