Bitlis'te sahipsiz köpeklerin ısırması sonucu kuduz tanısı konulan 10 yaşındaki çocuğun yaşam mücadelesi bir ay sürdü. Ankara’da tedavi altına alınan Mustafa Erçetin hayatını kaybetti. Küçük çocuktan gelen acı haber, ölümcül bir hastalık olan kuduzu yeniden gündeme getirdi.

Kuduz, dünyada 150’den fazla ülkede görülen ve aşıyla önlenebilen bir hastalık. Memeli hayvanlar başta olmak üzere hayvan türlerinin çoğunda görünüyor. İnsanlara da bulaşıyor. Bulaşma, daha çok kuduz hayvanın ısırması ile oluyor. Hem insanlar hem de hayvanlar için ölümcül bir hastalık.

“Kuduz insanlık tarihi kadar eski bir hastalık”

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bursa Yüksek İhtisas Eğitim Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Ali Asan, kuduzun insanlık tarihi kadar eski bir hastalık olduğunu vurguluyor. “Isırılma sonrası virüs önce kas dokusuna, sonra da o bölgeye yakın sinir hücrelerine geçerek beyin hücrelerine yerleşiyor” diyen Asan, hastalığın 3 evrede seyrettiğini söylüyor:

“Erken dönemde ateş, karın ağrısı, mide ve bağırsak sorunları gibi etkiler görülüyor. Bunlardan ziyade kuduzu aklımıza, ısırılan bölgedeki uyuşma ve his kaybı getiriyor. İlerleyen dönemlerde ise virüs beyne tutunmaya çalışıyor. Nörolojik bulgular ortaya çıkıyor. İlk dönemki ateşe, susama, korku, ışığa ve sese karşı hassasiyet de ekleniyor. Hastalığın son dönemi ise koma haline geçiyor. Şiddetli kas kasılmaları ve yoğun bakım ihtiyacı görünüyor."

Aşı yaptırılmazsa kurtulma şansı yok

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Ali Asan, kuduzun tek tedavi yöntemi olduğunu belirtiyor. Bu yöntem ise aşı. “Bir kişi eğer kuduz riski taşıyan bir hayvan tarafından ısırıldıysa ve aşı olmazsa yüzde 100 ölür” diyen Asan, hastalığın kuluçka süresinin de farklı olduğunu vurguluyor:

“Isırılmadan sonra ortalama kuluçka süresi 1-3 ay ama daha kısa da olabilir. 19 yıla kadar da çıkabiliyor. Bu literatürde var. Ama genelde kuluçka süresi bir yıl kadar. Kuduz olup da iyileştiği düşünülen ise dünyada 15 civarında hasta olduğu biliniyor. Ama bunların da tanısı şüpheli.”

Kuduz şüphesi taşıyan ısırılmada ilk müdahale nasıl yapılmalı?

Doç. Dr. Asan yara temizliği ve bakımının virüsün ilerleyişini azaltmada en etkili yöntem olduğunu ifade ediyor:

“Mümkünse basınçlı suyla ve sabunla yıkamak. Ne kadar hızlı yapılırsa o kadar virüsün geçişi azalır. Yıkamadan sonra da alkol ile temizlemek gerekiyor.”

Türkiye’de ve dünyada kuduzdaki tablo

Asan, “Türkiye’de her yıl Sağlık Bakanlığı’na ‘kuduz riskli temas’ yönünde ortalama 250 bin bildirim yapılıyor. Bir veya 2 de vaka çıkıyor” diyor.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ise her yıl 150’den fazla ülkede 59 bin kişinin yaşamına mal oluyor. Kuduz vakalarının yüzde 95’i Afrika ve Asya ülkelerinde görülüyor. İnsanlarda kuduz nedeniyle ölümlerin yüzde 90’ı köpek ısırmalarından kaynaklanıyor. Kuduz şüphesi taşıyan hayvanlar tarafından ısırılan kişilerin yüzde 40’ı ise 15 yaşın altındaki çocuklar.

Grafik: Şeyma Özkaynak