El titremesi, yavaş adımlar, donuk yüz ifadesi… Genellikle yaşlılığın doğal bir sonucu olarak görülen bu belirtiler, Parkinson’un erken uyarı işaretleri olabiliyor. Halk arasında “yaşlılık hastalığı” diye de bilinen Parkinson, ilk kez 1817 yılında Londralı hekim James Parkinson tarafından tanımlandı. Çoğunlukla ileri yaşlarda görülen bu nörolojik rahatsızlık, nadiren gençleri de etkileyebiliyor.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, Parkinson hastalığının küresel yaygınlığı son 25 yılda iki katına çıktı. The BMJ’de yayımlanan güncel bir araştırmaya göre ise 2050 yılı itibarıyla dünya genelinde Parkinson hastalığı ile yaşayan kişi sayısının 25 milyonu aşması bekleniyor. Bu artışın en büyük nedeni ise yüzde 89 oranla nüfusun hızla yaşlanması olarak gösteriliyor.

11 Nisan Dünya Parkinson Günü, bu hastalığa dair farkındalığı artırmak ve hastalıkla mücadele eden milyonlarca insana destek olmak açısından büyük önem taşıyor. Çünkü erken teşhis ve doğru tedaviyle hastaların yaşam kalitesini korumak mümkün. Peki Parkinson hangi belirtilerle kendini ele veriyor? Nasıl bir tedavi süreci var? Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nöroloji Kliniği’nden Dr. Öğretim Üyesi Hatice Ömercikoğlu Özden’le merak edilenlere yanıt aradık.

{ilgili-metin-[{title}Harekete başlamakta zorluk, tekrarlayıcı hareketleri yapmakta güçlük, el yazısının küçülmesi, yürümenin yavaşlaması, adım mesafelerinin kısalması, mimiklerin azalıp, yüzün donuklaşması gibi belirtiler ile ortaya çıkıyor. Bulguların tek taraflı başlaması hastalığın karakteristik özelliği...{title}{source}Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nöroloji Kliniği’nden Dr. Öğretim Üyesi Hatice Ömercikoğlu Özden{source}{theme}red{theme}]}

İlk belirtiler: Elde titreme ve hareketlerde yavaşlama

Parkinson’un genellikle ilerleyen yaşlarda ortaya çıkan ve yavaş yavaş ilerleyen bir sinir sistemi hastalığı olduğunu ifade eden Dr. Özden, “Beyinde hareketlerimizi kontrol eden ve dengeleyen bir kimyasal madde olan dopamin üreten hücreler zamanla azalıyor. Bu da vücudun hareketlerini düzgün şekilde kontrol etmesini zorlaştırıyor” diye hastalığın nedenini özetliyor.

Hastalığın ilk ve en sık görülen belirtileri istirahat halindeyken görülen elde titreme ile hareketlerde yavaşlama… Dr. Özden, bu noktada bir parantez açarak, “Titreme daha çarpıcı bir belirti olduğu için, hastalar bu şikayetle doktora daha erken başvuruyor. Yavaşlamanın hasta tarafından fark edilmesi biraz daha geç oluyor” diyor. Diğer bulguları ise şöyle sıralıyor:

“Harekete başlamakta zorluk, tekrarlayıcı hareketleri yapmakta güçlük, el yazısının küçülmesi, yürümenin yavaşlaması, adım mesafelerinin kısalması, mimiklerin azalıp, yüzün donuklaşması gibi belirtiler ile ortaya çıkıyor. Bulguların tek taraflı başlaması hastalığın karakteristik özelliği... Yavaş seyirli bir ilerleme ile bireylerde kaslarda katılaşma ile denge problemleri gibi farklı bulgu kombinasyonları ortaya çıkabiliyor. Hastalığın bulguları oldukça çeşitli ancak tanı koyulması için olmazsa olmaz bulgu hareket yavaşlaması.”

Ancak Parkinson, sadece hareketleri etkileyen bir hastalık değil. Uyku bozuklukları, koku kaybı, kabızlık, unutkanlık, depresyon ve yorgunluk gibi belirtiler de görülüyor.

Erken teşhis yaşam kalitesi açısından önemli

Parkinson hastalığı genellikle ileri yaş hastalığı olarak bilinse de, erken yaşlarda da görülebiliyor. İleri yaşta tek taraflı hareket yavaşlaması ve titreme ile başvuranlarda tanı daha kolay koyulurken, gençlerde bu süreç gecikebiliyor.

{ilgili-metin-[{title}Son yıllarda, kişiye özel tedavi yaklaşımları, biyobelirteçlerle erken tanı çalışmaları, genetik araştırmalar ve nöroteknolojik gelişmeler, Parkinson'a dair umut verici durumları beraberinde getiriyor.{title}{theme}red{theme}]}

Pek çok hastalıkta olduğu gibi, erken teşhis Parkinson hastalığında da büyük önem taşıyor. Çünkü erken tanı sayesinde tedaviye erken başlanarak, hastalığın ilerleyişi yavaşlatılabiliyor ve yaşam kalitesi korunabiliyor. Dr. Özden, bu noktada önemli bir detayı vurgulayarak, “Özellikle uykuda bağırma, çırpınma ya da düşme hissi gibi davranışlar Parkinson’un erken habercisi olabilir. Eğer bu tür şikayetler zamanla artıyor ve günlük yaşamı etkilemeye başlıyorsa bir nöroloji uzmanına başvurmak gerekir” uyarısında bulunuyor.

Parkinson hastalığının tanısı bir nöroloji uzmanı tarafından hastanın ayrıntılı öykü ve nörolojik muayenesi ile koyulabiliyor. Tabii Parkinson’la benzerlik gösteren diğer hastalıkları dışlamak için çeşitli beyin görüntülemeleri ve kan testleri de yapılıyor.

Tedavide umut verici gelişmeler yaşanıyor

Gelelim Parkison hastalığının tedavisine… “Parkinson hastalığının şu anda kesin bir tedavisi bulunmasa bile semptomları hafifletmeye yönelik pek çok etkili tedavi yöntemi mevcut” diyen Dr. Özden, süreci şöyle anlatıyor:

“Dopamin seviyesini artırmaya yönelik ilaç tedavileri, fizyoterapi ve egzersiz programları, konuşma terapileri, cihaz destekli tedaviler sayesinde hastaların yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabiliyor. Ayrıca son yıllarda, kişiye özel tedavi yaklaşımları, biyobelirteçlerle erken tanı çalışmaları, genetik araştırmalar ve nöroteknolojik gelişmeler, Parkinson'a dair umut verici durumları beraberinde getiriyor.”

Parkinson hastalığıyla mücadele her ne kadar zorlu bir süreç olsa da doğru tedavi, destek ve anlayışla hastalar kaliteli bir yaşam sürebiliyor.